De crisis van de democratie: commentaren op actuele politiek

We leven al jaren in een rechtse en populistische cultuur. Eén van de ingrediënten daarvan is het anti-intellectualisme. Diepere verbanden en achtergronden komen nog nauwelijks aan bod. In de media wordt kennis vermalen tot entertainment, 'weetjes'. De neiging is onweerstaanbaar om om het even welk standpunt als legitiem en aanvaardbaar voor te stellen, van zodra het maar van 'de mensen' komt. Het onderscheid tussen onderbouwde meningen en opiniërende kwakzalverij wordt zo onzichtbaar. Het gevolg is bekend: de kwakzalverij van oude en nieuwe populisten haalt het van de grondige analyse, want ze is klaar voor gebruik in de media. En de populisten en de media opereren in een nauwe synergie met elkaar. Deze mediatisering van 'vrije meningen' ondergraaft de democratie want het maatschappelijke middenveld wordt overgeslagen en weggemaaid. In dat middenveld heeft de intellectueel zijn/haar plaats. Om te spreken moet hij/zij beroep doen op meer 'archaïsche' genres zoals het boek, het essay, de lezing, de discussie. En zich beperken tot een kleiner publiek. In de massamedia heeft hij/zij weinig te zoeken. De opdracht is specifiek: het formuleren van kritiek en van kwaliteitsonderscheiden in meningen. Het is een essentieel democratische opdracht, al speelt die zich af binnen eerder kleine niches in de samenleving. Meningen, media en democratie: de nood is hoog, de redding niet meteen nabij.