Het geweld van laatste woorden: filosofie in de marge van de gezondheidsethiek

De gezondheidsethiek kampt met een interne filosofische strijd die in de marge ervan wordt gevoerd. Deze 'familieruzie' handelt over haar status en staat bekend als de discussie tussen de 'smalle' en de 'brede' moraal: een conflict over het gelijk van universaliteit en particulariteit, rationaliteit en praktische wijsheid, techniek en hermeneutiek, pragmatiek en filosofisch inzicht, rechten- en deugdenethiek, individu en gemeenschap. Wie vandaag enigszins met gezondheidsethiek heeft te maken, kiest onvermijdelijk positie in of tegenover dit debat.

Het geweld van laatste woorden beschrijft beide posities en licht ze toe aan de hand van het in Nederland gevoerde debat tussen Theo van Willigenburg en Paul van Tongeren. Het boek neemt daartegenover zelf een standpunt in dat zich aan genoemde tegenstellingen onttrekt. Het kiest niet voor n van beide posities en verzoent ze evenmin, maar wil aantonen dat ze elkaar aanvullen en vanuit dezelfde grond opereren. Wat beide typeert is hun behandeling van het politieke en van de pluraliteit (Arendt). Beide standpunten veronachtzamen de waarde en functie van de publieke sfeer en negeren het geweld van laatste woorden dat in hun onderlinge discussie reeds werkzaam is. Deze laatste woorden (Rorty) wijzen niet alleen op het verbale geweld waarmee discussies worden gevoerd of afgebroken, zij verbergen en beschermen ook een onhoorbare stilte, een ontoegankelijke 'doofheid' die elk van ons bewoont en singulariseert (Lacan). Zij stelt ons in staat iets (moreel) te waarderen, maar stelt er ook grenzen aan. In deze zin onderzoekt de auteur de verhouding tussen filosofie, techniek, ethiek en politiek.